تمدید «قانون داماتو» و بررسی اثر بخشی آن/ 1395/08/05

به گزارش صدای آمریکا دستیاران چند سناتور و اعضای مجلس نمایندگان آمریکا خبر داده که جمهوریخواهان به دنبال تمدید ده ساله «قانون تحریم های ایران» موسوم به داماتو  هستند.

بر اساس این گزارش خبرگزاری رویترز روز سه شنبه چهارم آبان ماه نوشت که اعتبار قانون فعلی تحریم های ایران روز 31 دسامبر (11 آذر) به پایان می رسد و به همین دلیل کنگره آمریکا قصد دارد کمی بعد از برگزاری انتخابات - که 18 آبان است - تمدید این قانون را به رای بگذارد.

طبیعی است برخی از جمهوری خواهان بخواهند تحریم‌ها بر ضد ایران دوباره تمدید و احیاء شود یا از اهرم‌ برافراشته شده اما عمل نکرده تحریم‌ها برای تغییر سیاست‌های منطقه‌ای و... جمهوری اسلامی ایران همچنان بهره‌برداری کنند. با این حال، بالا گرفتن انتقادات جمهوری خواهان از مواضع ترامپ درباره برجام در چند ماه پیش از این و حتی تاثیر این انتقادات بر تغییر غیرملموس شعار‌های انتخاباتی وی در این زمینه حکایت از این دارد که برجام تنها تصمیم دموکرات‌ها و رئیس جمهوری کنونی این حزب یعنی باراک اوباما نبوده بلکه تصمیم نظام سیاسی فراتر از دو حزب مهم آمریکا است. بنابراین گردش قدرت در آمریکا تاثیر قابل توجهی در اجرای شدن یا نشدن برجام - بجز در حد بهره برداری محدود سیاسی و تبلیغی از آن - ندارد. 

انتقادات جمهوری خواهان تاجایی پیش رفت که ترامپ که به اظهارنظرهای شتابزده در قبال مسائل جهانی به‌خصوص توافق هسته‌ای ایران و 1+5 شهره است و تاکنون چندین بار وعده برهم زدن برجام را به زبان آورده است، در خرداد ماه امسال از مواضع قبلی‌اش به نوعی عقب نشینی کرد و از اجرای قاطعانه توافق هسته‌ای خبر داد. یکی از مشاوران ارشد «دونالدترامپ»، نامزد حزب جمهوری‌خواه همزمان گفت که ترامپ اگرچه هنوز برنامه‌ای دقیق برای ممانعت از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای ندارد، اما برای کنترل ایران، توافق هسته‌ای را موبه‌مو اجرا کرده و بر آن نظارت خواهد کرد. جیسون گرینبلت، مشاور ترامپ در امور اسرائیل، در مصاحبه‌با روزنامه صهیونیستی جروزالم‌پست که اخیرا منتشر شده است تاکید کرد که نامزد احتمالی جمهوری‌خواهان «قطعا توافق هسته‌ای را قاطعانه اجرا خواهد کرد». 

مطلب دیگری که حکایت از بی تاثیر بودن قانون داماتو دارد قرارداد ایران و بوئینگ است. این قرار داد نشان می‌دهد که دولت آمریکا پیش از لغو قانون داماتو آنرا نادیده انگاشته ‌است. زیرا این قرارداد بیش از 10 یا 20 میلیارد دلار است اما این قانون قرار داد بیش از 40 میلیون دلار را ممنوع کرده است. 

البته این بدان معنا نیست که «قانون تحریم های ایران» موسوم به داماتو تمدید نمی‌شود یا کشور‌های غربی قابل اعتماد هستند بنابراین فشار ایران برای لغو تحریم‌ها همچنان باید ادامه یابد. اما ظاهرا این قانون در صورت تمدید هم کارایی نخواهد داشت. 

علاوه بر این، نباید از این واقعیت غفلت کرد که برای غرب ادامه اجرای توافق هسته‌ای موضوعی بسیار حیاتی است. 

اخیرا  میزگرد شورای آتلانتیک با موضوع «راهبرد جدید برای روابط آمریکا و ایران در دوره گذار» برگزار شده است. جالب اینکه کارشناسان شرکت کننده در این میزگرد با ذکر علل مختلف تاکید کردند دولت آمریکا باید با ایران رابطه داشته باشد و نباید ارتباطی که در زمان دولت اوباما و وزارت جان کری و در چارچوب مذاکرات هسته ای ایجاد شد، قطع شود و رئیس جمهوری آینده هر کسی که باشد، باید این ارتباط را حفظ و آن را تقویت کند زیرا حل مسائل منطقه بدون نقش و مشارکت ایران غیرممکن است.

«قانون تحریم های ایران» موسوم به داماتو در سال 1996، به پیشنهاد سناتور جمهوریخواه آلفونسو داماتو تصویب، و به امضای بیل کلینتون رئیس جمهوری وقت رسید و هر سال در نوامبر روسای جمهوری آمریکا آن را برای حداقل یک سال تمدید کرده اند. بر اساس این قانون شرکت‌هایی که در یک سال بیش از چهل میلیون دلار در ایران سرمایه گذاری کنند، از دادوستد با دولت آمریکا محروم خواهند شد.

سناتورهای دموکرات در نامه خود به رهبر اکثریت سنا نوشته اند، تصویب این لایحه حیاتی، نهایت اطمینان را برای ایالات متحده تضمین می کند که از مکانیسم اعمال تحریم ها برای حفاظت از امنیت ملی کشور علیه ایران برخوردار است.

اما رویترز با اشاره به ادعای دستیاران نمایندگان در کنگره مبنی بر اینکه "تلاش برای تمدید قانون به صورت فعلی احتمالا به راحتی در مجلس نمایندگان تصویب خواهد شد" تصریح کرد "سرنوشت آن در سنا به این روشنی نیست".

باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا از کنگره خواسته بود فعلا از تمدید قانون تحریم های ایران خودداری کند چرا که ابزارهای کافی برای اعمال تحریم های اقتصادی بر ایران در صورت تخطی این کشور از شرایط توافق اتمی (برجام) وجود دارد. یک مقام دولت اوباما نیز روز سه شنبه به رویترز گفت که موضع کاخ سفید این است که منقضی شدن قانون تحریم های ایران بر توانایی دولت برای اعمال تحریم های تازه در صورت نیاز اثر نمی گذارد. این مقام گفت: "ما به همکاری با کنگره متعهدیم، با این حال مایلیم در مورد چگونگی پیش بردن اولویت های سیاست خارجی به شکلی که اجرای برجام را مختل نکند بحث کنیم."

شایان ذکر است، با این که بعد از توافق هسته ای سال گذشته ایران با جامعه جهانی، تحریم های بین المللی علیه ایران برداشته شده است، اما هنوز در آمریکا تحریم ها بخاطر نقض حقوق بشر و برنامه موشکی ایران، ادامه دارد. علاوه بر این، در حال حاضر، دوطرح دیگر نیز از سوی دموکرات ها و جمهوریخواهان سنا برای تمدید قانون تحریم های ایران به سنا پیشنهاد شده است.