بحران کنونی در منطقه: زمینه سازی برای مداخله نظامی اعراب در سوریه/ 1394/10/14

گفته می‌شود باراک اوباما رییس جمهور آمریکا از حکومت عربستان خواسته بود راه را برای روی کار آمدن جوانان باز کند و پس از آن شاهد نشستن جوانان بر اریکه قدرت در این کشور هستیم. ظاهرا هدف از این سیاست زمینه سازی برای اصلاحات سیاسی و اقتصادی برای کنترل افراط‌گرایی و جلوگیری از قیام‌های مردمی غیر قابل کنترل در این کشور بوده است.

  اما جنگ طلبی این کشور در یمن، ادامه حمایت از تروریست‌ها در منطقه و جهان، کثری بودجه چندین میلیارد دلاری (نشانه بحران اقتصادی) و در نهایت اعدام گسترده مخالفان (نشانه بحران سیاسی)/ در کشوری که مهمترین عامل کاهش و تثبیت قیمت نفت در جهان است/ و تبدیل شدن این رویداد به بحرانی منطقه‌ای در روز‌های اخیر نشان می‌دهد، سناریو جوان‌گرایی آمریکا در عربستان از کنترل خارج شده است. و این همان پیش بینی است که مقامات ایرانی - از جمله مقام معظم رهبری- پس از آغاز حملات هوایی عربستان به یمن درباره عواقب و نتایج وخیم جوانی و بی تجربگی مقامات جدید عربستان به صراحتا اعلام کردند.

آنچه حاکی از، خارج شدن سناریو جوان‌گرایی در عربستان است، اذعان برخی صاحب نظران به شدت یافتن 

افراط گرایی از زمان به قدرت رسیدن ملک سلمان در عربستان در ماه مارس و ابراز نگرانی آمریکا و غرب از تنش در روابط ایران و عربستان است. فرانس 24  امروز با اشاره به این مطلب افزود: "ملک سلمان و پسرش تلاش می کنند جدیت بیشتری از خود به نمایش بگذارند". 

به گزارش این شبکه تلویزیونی "نگرانی آمریکا و غرب در مورد شرایط کنونی مشترک است. در واقع غرب نمی داند چگونه باید واکنش نشان دهد. آنها ایران و عربستان را به صلح و کاهش تنش دعوت می کنند. اما در واقع آنها اهرم مؤثری برای واکنش در برابر این دو کشور در اختیار ندارند."

سایمون هندرسون/ عضو ارشد مؤسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک/ نیز در گفتگو با سی ان ان با اشاره به "قطع روابط ایران و عربستان" و اینکه "عربستان، آمریکا را متحدی قوی برای خود تلقی نمی کند" تاکید کرد: "خطر بزرگ این است که این بحران از کنترل خارج شود. شکی نیست این اتفاق برای هر گونه مذاکرات صلح در سوریه و یمن بسیار بد خواهد بود... البته گفتگوهای یمن پیچیده تر است زیرا عربستان شورشیان یمن را تحت الحمایه ایران می داند. با این حد بی اعتمادی و خصومت میان ایران و عربستان، خطر زیادی است که این مذاکرات نیز شکست بخورد." 

وی همچنین افزود: "هم اکنون بسیاری چشم به واشنگتن دوخته اند تا این تنش و رویارویی را حل کند اما واقعیت این است که ریاض هم اکنون بر این باور است که آمریکا نمی خواهد خیلی خود را درگیر مسائل خاورمیانه کند و دیگر مثل گذشته دوستی قوی برای سعودیها نیست و این روزها چندان متحد ریاض به شمار نمی رود... به نظر می رسد عربستان سعودی آمریکا را در شرایط کنونی ضعیف و بی خاصیت می پندارد به همین علت مصمم بود پاسخی قوی به آنچه که انتقادات ایران تلقی می کند بدهد." 

به گزارش امروز خبرگزاری رویترز از واشنگتن نیز یک منبع آشنا با دیدگاه دولت سعودی نیز روز یکشنبه پس از حمله به سفارت این کشور در تهران بر سر اعدام ایت الله گفت: "دولت عربستان نه فقط از ایران بلکه از آمریکا نیز به سبب گرفتن پاسخ ناکافی درباره آنچه ریاض دخالت ایران در سراسر منطقه می داند، ناراحت است." وی افزود: «هرگاه ایرانی ها کاری انجام می دهند، ‌آمریکا سکوت می کند. در عین حال عربستان سعودی به اینکه کاری در ایران یا یمن یا سوریه انجام دهد که کاخ سفید را عصبانی کند،‌ اهمیتی نمی دهند.»

این منبع افزود: «اینکه سعودی ها و آمریکایی ها باید بر سر موضوعاتی با هم همکاری نزدیک داشته باشند قطعی است ولی در این مورد خاص آنها (‌سعودی ها) احساس می کنند باید بر اساس منافع ملی خود با ایران رفتار کنند.»

با این حال ادعا‌ها در «بالا گرفتن اختلافات بین ریاض و واشنگتن» می‌تواند سناریویی برای تطهیر نقش آمریکا در دامن زدن به تنش‌ها در منطقه/ بخصوص بین ایران و عربستان/ و تقویت موضع میانجیگرانه کاخ سفید در خاورمیانه باشد. 

ضمن این که، یک نویسنده سعودی امروز گفته است: سیلی دوم عربستان سعودی به ایران با تکمیل پیروزی در یمن و سوریه خواهد بود. پایگاه اینترنتی مفکره الاسلام  در گزارشی به قلم جمال قاشقچی نویسنده سعودی در نخستین اظهار نظر درباره تصمیم عربستان سعودی برای قطع روابط دیپلماتیک با ایران گفت  رویارویی ایران و عربستان سعودی به مساله قطع روابط دیپلماتیک خلاصه نمی شود. وی در صفحه شخصی اش در توئیتر نوشت مقابله تعیین کننده بزرگتر از صرف قطع روابط است... سیلی دوم عربستان سعودی به ایران با تکمیل پیروزی در یمن و سوریه خواهد بود و اگر در موصل آن را کاملتر کند خیر و برکت است و پس از آن تهران و آیت الله هایش جایگاهی نخواهند داشت.

این اظهارات می‌تواند حاکی از این باشد که ریاض و متحدان منطقه‌ایش شاید در پی مداخله مستقیم  نظامی- زمینی در سوریه هستند. در این صورت نه تنها اختلاف نظری بین آمریکا و عربستان در زمینه تنش آفرینی با ایران وجود ندارد، بلکه این تنش آفرینی در جهت مشروعیت بخشی به درخواست پی در پی آمریکا و متحدان اروپایی آن، برای مداخله نظامی زمینی عربستان و متحدان منطقه‌ای این کشور در سوریه است. 

آنچه این گمانه را تقویت می‌کند اقدام برخی کشور‌های منطقه به محکوم کردن حمله به سفارت عربستان در ایران و همسویی آنها با ریاض در بستن سفارت‌های خود است. 

جالب اینکه این سلسله رویداد‌ها پس از آن روی داد که اردوغان طی سفری به عربستان با سران این کشور دیدار مفصلی داشته است. شاید در همین سلسله نشست‌ها در زمینه اعدام ایت الله نمر باقر النمر و بهره برداری از آن برای تنش آفرینی در مناسبات ایران با کشور‌های منطقه و زمینه سازی برای مداخله نظامی متحدان منطقه‌ای آمریکا در سوریه تصمیم گیری شده است.