کاخ سفید سراسیمه در پی حل مسئله دستگیری ملوانان است/ 1394/10/23

پس از توافق هسته‌ای بین ایران و پنج به علاوه یک، محافل سیاسی و کارشناسی تصور می‌کردند، این توافق مقدمه‌ای خواهد شد برای دست برداشتن تهران از مواضع خود در منطقه و جهان، مواضعی که در چارچوب استقلال و حراست از تمامیت ارضی کشور و هم چنین ارزش‌های مقاومت اسلامی تعریف می‌شود. اما تحولات پس از این توافق نشان داد از منظر تهران توافق هسته‌ای ارتباطی با سیاست‌های اسلامی، منطقه‌ای و جهانی جمهوری اسلامی ایران ندارد. دستگیری و بازداشت ملوانان آمریکایی در آب های سرزمینی ایران نیز از این منظر ارزیابی می‌گردد. 

   دیروز دو شناور مسلح نیروی دریایی آمریکا که ظاهراً دچار مشکل فنی شده بودند، وارد آبهای جزیره فارسی در خلیج فارس شدند. نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در اقدامی مقتدرانه این دو شناور مسلح را توقیف و ده سرنشین آن را بازداشت کرد. 

طبیعتاً این رویکرد جمهوری اسلامی یک پیامد اساسی دارد و آن افزایش انتقادات مخالفان برجام در آمریکا از دولت آمریکا به عنوان مهمترین فعال عرصه مذاکرات هسته‌ای. به ویژه اینکه دستگیری ملوانان آمریکا همزمان با آخرین سخنرانی سالانه باراک اوباما و در آستانه رقابت دو حزب مهم آمریکا- یعنی جمهوری خواهان و دموکرات‌ها - برای انتخابات ریاست جمهوری صورت گرفته است. به نظر می‌رسد دولت دموکرات آمریکا نگران پیامد‌های انتخاباتی این رویداد - همانند حادثه گروگان‌گیری از سفارت آمریکا در تهران - است. ضمن اینکه توافق هسته‌ای مهمترین برگ برنده دموکرات‌های در انتخابات آتی آمریکا است. 

جب بوش، فرماندار سابق فلوریدا و یکی از داوطلبان نامزدی حزب جمهوری خواه برای انتخابات ریاست جمهوری آمریکا/ در اقدامی تبلیغاتی/ به سرعت به دستگیری ملوانان آمریکایی واکنش نشان داد. او گفت: سیاست ضعیف و تحقیرآمیز اوباما در برابر ایران بار دیگر خود را نشان داده است. تام کاتن سناتور جمهوری خواه، که مخالف توافق هسته‌ای ایران بود، نیز به سی ان ان گفت: «این نوع اقدامات خصمانه آشکار تعجب‌آور نیست. این دقیقاً همان چیزی است که وقتی که اوباما سرگرم مذاکره درباره توافق هسته‌ای با ایران بود من و دیگران پیش بینی می‌کردیم -- اینکه این کار آنها را برای تجاوزگری علیه آمریکا و متحدان ما در منطقه جسور خواهد کرد.»

شاید به همین علت دولت آمریکا سراسیمه در پی فیصله یافتن موضوع ملوانان آمریکایی هستند و نمی‌خواهند این رویداد به مناقشه سیاسی بین دو کشور تبدیل شود. هرچند به گفته سردار فدوی ناو هواپیمابر آمریکایی پس از دستگیری ملوانان غیرحرفه‌ای عمل کرده‌اند. 

به گزارش امروز خبرگزاری رویترز یک مسئول بلندپایه نظامی آمریکا گفته است آمریکا تماس با دو قایق کوچک را که در مسیر خود از کویت به بحرین در حرکت بودند از دست داد. یک مسئول آمریکایی دیگر گفت مشکلات فنی شاید موجب شد یکی از قایق‌ها متوقف شود که به همین علت احتمالاً به صورت غیر عمد آنها وارد آب‌های ایران شده‌اند.   

برخی مسئولان آمریکایی نیز «شب» و «دیر وقت» بودن را برای آزادی آمریکایی‌ها بهانه کردند. یکی از مسئولان آمریکایی به رویترز گفت: آمریکا معتقد است احتمالاً به این 10 ملوان آمریکایی که در ایران بازداشت شده‌اند اجازه ترک آنجا را در هنگام شب نخواهند داد چرا که «دیر وقت» است. یک مسئول نظامی آمریکایی نیز شامگاه سه‌شنبه گفت این ملوانان در مسیر خود از کویت به بحرین بازداشت شدند و برنامه‌ای برای ایران، به منظور بازگرداندن آنها به یکی از کشتی‌های نیروی دریایی آمریکا در آبهای بین‌المللی در صبح چهارشنبه پیش‌بینی شده است. این مسئول افزود انجام روند تحویل این افراد «در هنگام روز» امن‌تر است. 

شایان ذکر است برخی رسانه‌های جهان نیز هرچند دستگیری ملوانان آمریکا را به عنوان استمرار «رفتار و موضع تهاجمی ایران در برابر آمریکا پس از توافق هسته‌ای» ارزیابی کردند اما در ادامه کوشیدند هم واکنش آمریکا به این رویداد را محدود به روند اجرایی برجام کنند و در ادامه نیز بی تاثیر بودن این رویداد را در روند اجرایی برجام توجیه کنند. 

این در حالی است که تنها راه واکنش به دستگیری ملوانان، برای امریکا می‌تواند اخلال در روند اجرایی برجام نباشد.  

پایگاه اینترنتی ـ آمریکایی بیزنس اینسایدر امروز در این زمینه با اشاره "افزایش تنش‌ها (بین ایران و آمریکا)" تصریح کرد: "بعید به نظر می‌رسد شرایط موجود بر اجرای توافق هسته‌ای ایران تأثیری داشته باشد". 

بر اساس این گزارش "در برنامه جامع اقدام مشترک ـ که بین ایران و گروه قدرت‌های جهانی به رهبری آمریکا حاصل شده است ـ همانند دیگر توافق نامه‌های مرتبط با تسلیحات هسته‌ای، موضوع اشاعه هسته‌ای از دیگر موضوعات جدا شده است. در برنامه جامع اقدام مشترک به رفتار ایران در خاورمیانه [غرب آسیا] یا موضع راهبردی ایران در قبال طرف‌های مختلف توافق نامه اشاره‌ای نشده است. استدلال موجود در ورای این موضوع آن است که جلوگیری از اشاعه هسته‌ای به اندازه‌ای اهمیت دارد که باید در مسیری جدا از دیگر نگرانی‌های احتمالاً پیچیده آن را پیگیری کرد.

این فلسفه در ورای چندین تلاش ... آمریکا در زمینه رژیم منع اشاعه از زمان جنگ سرد قرار دارد." 

بیزنس اینسایدر در ادامه به برخی از این تلاش‌ها اشاره کرد: "اخیراً، پیمان استارت نو بین آمریکا و روسیه ـ که در اوایل سال دو هزار و یازده اجرایی شدـ تنها بعد از روابط آمریکا و روسیه است که تحت‌تأثیر بحران ناشی از سیاست‌های تهاجمی مسکو در اوکراین قرار نگرفته است. احیای پیمان استارت نو نشان دهنده عمق درک آمریکا و هم پیمانانش در این باره است که موضوعات مرتبط با اشاعه هسته‌ای را می‌توان و باید جدا از عوامل ژئوپلتیکی دانست. این معاهده شامل بازرسی روسیه و آمریکا از زرادخانه‌های هسته‌ای یکدیگر به منظور تضمین پایبندی آنها به این معاهده می‌شود که بر اساس آن بازرسان تسلیحاتی روسیه حتی پس از بحران اوکراین از تأسیسات تسلیحات هسته‌ای آمریکا بازدید کردند." 

بنابراین گزارش "برنامه جامع اقدام مشترک نیز بر اساس روالی مشابه حاصل شده است و سطح موفقیت این توافق بستگی به این موضوع دارد که آیا ایران به شاخص‌های کنترل ذخایر ـ بر اساس توافق ـ پایبند بوده است یا خیر؟ ... و ایران تاکنون به مفاد برنامه جامع اقدام مشترک پایبند بوده است ... بر اساس برنامه جامع اقدام مشترک اشاعه هسته‌ای از چنان اهمیتی برخوردار است که ربط دادن آن به سؤالات سیاسی یا راهبردی دیگر؛ اقدامی غیر سازنده محسوب می‌شود.