کارشکنی‌ آمریکا و لزوم آغاز «دیپلماسی بعد از برجام»/ 1395/02/01

دیروز وزرای خارجه ایران و آمریکا، در حاشیه مراسم امضای توافق تغییرات آب و هوایی، با هم دیدار کردند. محمد جواد ظریف و جان کری بعد از این دیدار تصریح کردند "در این گفتگو، تنها به مسایل مربوط به توافق هسته‌ای (برجام) پرداخته‌اند". آنها همچنین گفتند: "بر روی اینکه هر دو طرف از همه منافع برجام نفع ببرند، توافق دارند و جمعه نیز ملاقات خواهند کرد". 

 

هرچند وزرای خارجه دو کشور در حاشیه دیدار روز سه شنبه اشاره‌ای نکردند اما گفته می‌شود "این دیدار به موانع بر سر راه معاملات دلاری بانک‌های غیر آمریکایی با ایران ارتباط دارد"، زیرا ایران پیشتر خواستار برداشتن موانع بر سر راه معاملات دلاری بانک‌های غیر آمریکایی با ایران شده بود. 

محمدجواد ظریف تصریح کرده است: "همان‌طور که همه از ابتدا می‌دانستند برجام، بانک‌های آمریکایی را شامل نمی‌شده و نمی‌شود بلکه بحث عدم مزاحمت آمریکا برای همکاری سایر بانک‌ها با ایران مطرح است".

جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا، نیز گفته است که "از زمان اجرای توافق جامع اتمی (برجام) فقط در حدود 3 میلیارد دلار از دارایی‌های مسدود شده ایران به این کشور بازگشته است".

کارشکنی آمریکا در زمینه لغو تحریم‌ها و بازگرداندن دارایی‌های مسدود شده ایران نشان می‌دهد این کشور  پس از برجام همچنان سعی می‌کند از ظرفیت‌های تحریم ایران برای حل دیگر مسائل خود با تهران - مانند، برنامه موشکی/ دفاعی ایران و حمایت تهران از مقاومت اسلامی در منطقه و ... - بهره‌برداری کند. 

 با این حال به نظر می‌رسد تلاش آمریکا برای بهره‌برداری از ظرفیت‌های تحریم تنها تا جایی ادامه پیدا می‌کند که  احساس کند بنیان برجام در خطر نیست. بنابراین لازم است دستگاه سیاست خارجی کشور «دیپلماسی بعد از برجام» را برای مهار کردن زیاده‌خواهی‌های آمریکا فعال کند. دیپلماسی که این پیام را بدنبال دارد که «اگر آمریکا موانع را از سر راه لغو تحریم‌ها برندارد، تهران ملزم به ادامه همکاری در چارچوب توافق هسته‌ای نیست». 

ممکن است گفته شود تاکنون تهران با عمل کردن به تعهداتش، برگ برنده‌های خود را برای فعال کردن «دیپلماسی بعد از برجام» از دست داده است؛ ولی اینطور نیست. آمریکا و متحدانش می‌دانند که اگر توافق این بار به شکست انجامد، دیگر هیچ راهی برای بازگشت تهران به پشت میز مذاکره و متوقف کردن برنامه هسته‌ای ایران وجود ندارد و این موضوع به شدت انسجام بین پنج به علاوه یک در برابر ایران را با چالش روبرو می‌سازد، انسجامی که به زعم صاحب نظران موثر آمریکایی تنها عامل برای حصول به توافق هسته‌ای بوده است و آنها برای ادامه فشار بر تهران به آن نیاز دارند.