بن‌بست نظامی مقدمه، اصلاحات آمریکایی در سوریه، عراق و یمن/ 1395/02/11

چنین وانمود می‌شود که اختلاف‌های «عمیق» بین آمریکا و متحدان منطقه‌ایش - از جمله عربستان- در زمینه سوریه، عراق و یمن وجود دارد. به عنوان مثال پایگاه اسرائیلی «دبکا فایل» روز چهارشنبه با اشاره به اینکه   "اجلاس ریاض - که در 22 آوریل برگزار شد- نتوانست شش رهبرِ عربِ کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و در رأس آن ها عربستان را برای همکاری با واشنگتن قانع کند" نوشت: "عربستان و ترکیه اخیراً به محورِ ضد آمریکاییِ (عربستان - مصر - اردن) پیوسته است".

هر چند تلاش‌ها برای برجسته کردن اختلافات بین آمریکا و متحدان منطقه‌ای همچنان ادامه دارد اما این اختلافات را باید از منظر سیاست «دوجانبه» و «مکمل» ارزیابی کرد، سیاستی که هدف آن «به بن بست رساندن راه حل نظامی برای مهار شورشیان و تروریست‌ها در سوریه» و در نتیجه «منطقی و واقع بینانه به نظر رسیدن این ایده آمریکا، یعنی: "بحران در سوریه تنها راه حل سیاسی دارد"» است.    

بلافاصله پس از آغاز اعتراض‌های محدود مردمی در سوریه، این واقعیت آشکار گردید که مخالفان بشار اسد با وجود برخورداری از حمایت مالی و نظامی غرب، ترکیه و عربستان و ... توانایی ایستادگی در برابر ارتش سوریه را ندارند. بنابراین زمینه برای سازماندهی و تجهیز و گسیل تروریست‌ها به سوریه فراهم شد. 

هرچند خیلی زود اختلافات بین تروریست‌ها و شورشیان سوریه بالاگرفت، اما در هر حال، گسیل تروریست‌ها به سوریه سبب شد، جبهه ضد دولت و ارتش سوریه تقویت شود. هدف از تقویت این جبهه نیز تنها یک چیز بود «متوقف کردن پیش‌روی‌های ارتش سوریه»، یا به عبارت دیگر «به بن بست کشاندن راه حل نظامی برای شکست تروریست‌ها و شورشیان» و در نتیجه وادار کردن دولت سوریه و متحدان به تن دادن به راه حل سیاسی در این کشور، البته راه حل سیاسی که مد نظر آمریکا و متحدانش است و هدف آن «تقویت جایگاه شورشیان - یا به تعبیر دیگر، متحدان سوری آمریکا- در ساختار سیاسی سوریه» می‌باشد، در حدی که به چالش جدی در برابر جریان مقاومت اسلامی در این کشور تبدیل شوند و زمینه را برای مهار یکه تازی مقاومت در سوریه فراهم سازند. 

البته همگرایی و افزایش نقش آفرینی ایران، جنبش حزب الله و روسیه در سوریه سبب شد موضع دولت و ارتش سوریه مجدداً تقویت شود، به همین علت شاهد استمرار گسیل تروریست‌ها به سوریه تاکنون هستیم، تا جایی که «دبکا فایل» دیروز خبر داد: "عربستان و ترکیه (اخیراً)  3500 نیروی نظامی به سوریه فرستادند. این نیروها، با حمایت مالی عربستان، در پادگان‌هایی آموزشی در ترکیه و اردن آموزش دیده بودند و پس از رسیدن به سوریه به گروه‌های مسلح تروریست در شمال حلب پیوستند؛ زیرا این گروه‌ها، در شمال حلب، در معرض بمباران شدید نیروی هوایی سوریه و روسیه بودند".

این پایگاه اینترنتی ادعا می‌کند که "سعودی‌ها با این اقدام، می‌خواستند دو نکته را به اوباما گوشزد کنند: نخست اینکه، خاندانِ سعودیِ حاکم بر عربستان، با سیاست همکاری نظامی- سیاسیِ آمریکا با روسیه در سوریه مخالف است، زیرا این سیاست، موجب ادامه حاکمیت بشار اسد در سوریه می‌شود. دوم، آن که همه تلاش‌های آمریکا برای سربازگیری و آموزش جنگ جویانِ سوری، به شکست انجامیده است و این در حالی است که آمریکا، در این راستا، حدود یک میلیارد دلار هزینه کرده است." اما هدف استمرار گسیل تروریست‌ها  تنها و تنها ایجاد توازن بین ارتش سوریه و متحدان از سویی و شورشیان و تروریست‌ها از سوی دیگر است، تا در نهایت ماشین نظامی دولت سوریه متوقف و زمینه برای تحمیل راه سیاسی مورد نظر آمریکا فراهم شود.   

البته محافل غربی این مطالبه خود را در سوریه به زبان دیپلماتیک اینگونه توجیه می‌کنند: "مدتی طولانی است که آشکار شده است بهترین راه برای شکست دولت اسلامی (داعش)، پایان دادن به جنگ داخلی سوریه بین  بشار اسد رئیس جمهور و نیروهای مخالف (میانه رو) است به طوری که همه طرف‌ها بتوانند بر تروریست ها تمرکز کنند." 

این ادعا در حالی مطرح می‌شود که اخیراً سناتور آمریکا ریچارد بلاک چند روز پیش از این در مصاحبه با شبکه تلویزیونی المیادین تاکید کرد: مخالف میانه‌رو در سوریه وجود ندارد. وی گفت: همانطور که بشار اسد رئیس جمهور سوریه از ابتدای جنگ در این کشور تاکنون تاکید دارد، هیچ گروه مخالف میانه‌رو در سوریه وجود ندارد و همه گروه‌های مسلح، تندرو و تروریست هستند. جالب اینکه این سناتور آمریکایی می‌افزاید گزارش سازمان اطلاعات دفاعی آمریکا نیز بر این مسئله تاکید می‌کند که همه مخالفان در سوریه به جز عده بسیار معدودی، تندرو و تروریست هستند. 

این همان سیاستی است که آمریکا در عراق و یمن نیز دنبال می‌کند. آمریکا ابتدا از دموکراسی در عراق حمایت کرد، اما خیلی زود به این واقعیت پی برد که دموکراسی اگر به صورت صادقانه و عادلانه در عراق تحقق یابد، شیعیان به قدرت بدون منازعه تبدیل می‌شوند، بنابراین سعی کرد با تحریک کرد‌ها و اهل تسنن، حفظ تمایزات قومی و سیاسی بین آنها و مطرح کردن تهدیداتی مانند فدرالیزه یا تجزیه کردن این کشور، شیعیان را وادار به اعطای امتیازات بیشتر به آنها کند و موازنه سیاسی و نظامی بین آنها را برقرار و زمینه را برای مهار شیعیان فراهم کند.         

اینکه جان کری وزیر خارجه آمریکا امروز در مصاحبه با شبکه پخش خاورمیانه می‌گوید: "ما از اصلاحات خاص در عراق حمایت می‌کنیم" از این منظر ارزیابی می‌گردد. 

درخواست شش رهبرِ کشورهای عربِ حاشیه خلیج فارس از آمریکا در نشستِ اخیر خود با اوباما در ریاض 

نیز در این زمینه قابل تامل است. به گزارش وبگاه دبکا فایل، این شش کشور از اوباما در خواست کردند برای قدرت بخشیدن به اقلیت سنی در عراق اقدام کند و در دولت مرکزی بغداد، تعداد قابل قبولی از سنی‌ها را نماینده کند. 

در یمن نیز بمباران هوایی عربستان و تقویت القاعده تا زمانی ادامه میابد که انصارالله و نیروی مقاومت مردمی متقاعد شوند جنگ به بن بست رسیده است، دیگر پیشروی نظامی امکان پذیر نیست و راهی جز در پیش گرفتن روند سیاسی، آن هم به گونه‌ای که آمریکا می‌پسندد، وجود ندارد. آنچه آمریکا و متحدان منطقه نیز می‌پسندند این است که موازنه سیاسی و نظامی بین دولت فراری «عبد ربه منصور هادی» و مخالفان - یعنی ارتش یمن و جنبش انصار الله - شکل بگیرد و از این طریق یکه تازی نیرو‌های مستقل که می‌تواند تهدیدی برای منافع آمریکا و متحدانش در منطقه باشد مهار شود.