نتیجه شکست برجام: بی اعتمادی به هر مذاکره و توافق بین‌المللی/ 1395/02/22

برخی گزارش‌ها حاکی از این است که جان کری وزیر امور خارجه آمریکا فردا پنجشنبه با نمایندگانی از بانک های انگلیسی و اروپایی در لندن نشست برگزار خواهد کرد تا درباره مسائلی از جمله داد و ستد با ایران گفتگو کند.

آمریکا و اروپا سال گذشته بخشی از تحریم ها علیه ایران را لغو کردند اما ظاهرا برخی تحریم ها از جمله همکاری بانک‌ها خارجی با ایران در زمینه سرمایه گذاری همچنان به قوت خود باقی است. 

لغو بخشی از تحریم ها علیه ایران براساس موافقتنامه سال گذشته بین تهران و قدرت‌های جهان (پنج کشور عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد به اضافه آلمان) انجام شد و اعمال محدودیت‌هایی بر برنامه هسته ای ایران را نیز درپی داشت.

این بدین معنی است که تعداد معدودی از بانک های اروپایی، و نه بانک های بزرگ اروپایی که از ارتباطی گسترده با نظام بانکداری آمریکا برخوردارند، مایل به داد و ستد با ایران هستند و این باعث ناامیدی تهران شده است.

انجمن بانکداران انگلیس تایید کرد قرار است نشستی بین کری و نمایندگی از بانک ها برگزار شود اما از اشاره به جزئیات بیشتر در این خصوص خودداری کرد.

یک منبع صنعتی در لندن گفت ایران محور اصلی مذاکرات در این نشست خواهد بود و نمایندگانی از برخی بانک های اروپایی نیز در این نشست حضور خواهند داشت.

کری ماه گذشته اعلام کرد آمریکا با داد و ستد بانک‌های خارجی با ایران در چارچوب مفاد موافقتنامه هسته‌ای سال گذشته مخالف نیست. وی افزود: قصد دارد بلاتکلیفی در جامعه بازرگانان را خارج از آمریکا درمورد سرمایه‌گذاری در ایران از بین ببرد.

تهران در هفته‌های اخیر از اینکه نتوانسته است از همه امتیازهای اقتصادی موافقتنامه هسته ای به دست آمده بهره مند شود شکایت دارد. 

مقام معظم رهبری آیت الله خامنه ای، آمریکا را عامل تاخیر در این زمینه معرفی کرده است. ایشان پیش از این تصریح کردند: وزارت خزانه داری آمریکا به گونه ای عمل می کند که شرکت های بزرگ، موسسات بزرگ و بانک های بزرگ جرات داد و ستد با ایران را ندارند.

امیدهای جامعه تجاری ایران درخصوص خروج سریع از سال ها انزوای اقتصادی کم رنگ شده است. 

طبیعتا این کم سو شدن امید به نفع توافق هسته‌ای نیست، آنهم در شرایطی که بحران اقصی نقاط جهان - از اروپا گرفته تا شرق و غرب آسیا - را فراگرفته و بسیاری امید دارند از توافق هسته‌ای به عنوان الگویی برای حل و فصل آنها استفاده کنند.   

مسئولان بخش تجارت در ایران معتقدند آمریکا این موضوع را روشن نکرده است که چه نوع داد و ستدی با ایران مجاز و چه نوع غیر مجاز است. خودداری آمریکا از این اقدام باعث شده است تا بانک های بین المللی در زمینه داد و ستد با ایران با بلاتکلیفی روبرو شوند.

در حالی که در مذاکرات منتهی به برجام، قرار بر این بوده که تنها برنامه هسته‌ای ایران موضوع مورد بحث باشد و موضوعات دیگر- مانند حمایت ایران از مقاومت اسلامی ضد صهیونیستی و مسائل حقوق بشری و پیشرفت‌های نظامی و موشکی - پیش کشیده نشود و به همین علت نیز تحریم‌ها باید پس از عمل کردن تهران به تعهدات هسته‌ای خود لغو می‌شد، اما همزمان و پس از توافق هسته‌ای محافل افراطی و صهیونیستی در غرب و منطقه، تاثیر لغو تحریم‌ها بر مسائل غیر هسته‌ای را پیش کشیدند و سعی کردند در روند لغو تحریم‌ها کارشکنی کنند.     

در عین حال، جان کری دیروز سعی کرد از بار مسئولیت «بهره‌مند نشدن تهران از همه امتیازهای اقتصادی موافقتنامه هسته ای» شانه خالی کند، بنابراین ادعا کرد: سرمایه گذاری های خارجی (سرمایه گذاران خارجی) نباید برای خودداری از فعالیت های تجاری با ایران، آمریکا را بهانه کنند. کری در مصاحبه با خبرنگاران در لندن افزود: «اگر آنها نمی‌خواهند ( با ایران ) تجارت داشته باشند یا یک موافقتنامه تجاری خوب را پیش روی خود نمی بینند نباید آمریکا را بهانه ای برای خودداری از این کار قرار دهند. چنین کاری عادلانه و درست نیست.»

چه آمریکا در ادامه تحریم‌ها بر ضد ایران نقش داشته باشد و چه نداشته باشد، ادامه این مسیر یک نتیجه دارد و آن «مایوس شدن تهران از توافق هسته‌ای»، «شکست چند سال مذاکرات دیپلماتیک بین دو طرف» و «افزایش بی اعتمادی به مذاکرات و توافق‌های بین المللی» است. این بی اعتمادی در حالی است که هم اکنون برای حصول توافق در زمینه‌های گوناگون - محیط زیست،  عضویت انگلیس در اتحادیه اروپا، بحران مهاجران در اروپا و بحران در سوریه و عراق و یمن و اوکران و ... -  مذاکرات دیپلماتیک درجریان است و جهان برای اینکه روی آرامش به خود ببیند بیش از هر زمان دیگری نیاز این «اعتماد» دارد.