چندجانبه‌گرایی «بهانه‌ای جدید» برای «راهبردی قدیمی»/ 1395/07/24

بنا بر اعلام کاخ سفید باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا روز جمعه برای بررسی تحولات سوریه با اعضای گروه امنیت ملی خود تشکیل جلسه داد.

به گزارش امروز خبرگزاری رویترز از واشنگتن، مقامات آمریکایی گفته بودند در این نشست گزینه‌های نظامی و سایر گزینه‌ها در سوریه در زمانی که هواپیماهای جنگی روسیه و سوریه به عملیات خود در حلب و سایر مناطق ادامه می‌دهند بررسی خواهند شد. 

«گزینه‌های نظامی و سایر گزینه‌ها در سوریه» پس از آن مطرح شد که آتش‌بس توافق شده بین آمریکا و روسیه به شکست انجامید و جنگنده‌های روسی و سوری دور جدید حملات را در حلب آغاز کردند و ارتش سوریه و متحدان نیز در برابر تروریست‌ها و شورشیان به پیروزی‌های قابل توجهی دست یافتند و آمریکا در اعتراض به این تحولات گفتگو‌های خود با مسکو را در زمینه تحولات سوریه قطع کرد. 

برخی صاحب‌نظران، با توجه به جنگ و رویارویی و اختلاف‌های آمریکا و روسیه درباره سوریه، از افزایش احتمال درگیری نظامی بین دو کشور و شعله‌ور شدن آتش جنگ جهانی سوم خبر دادند. 

مثلاً، عبدالباری عطوان سردبیر روزنامه «رای الیوم» در یادداشتی نوشت: شرایط کنونی بسیار متشنج است و نشانه‌ها و شواهد موجود حاکی از افزایش احتمال روی آوردن دو ابرقدرت به «طرح. بی» (طرح جایگزین) است که شامل آمادگی برای رویارویی نظامی است. برخی از ناظران، بر این عقیده اند که وضع وخیم کنونی بین آمریکا و روسیه درباره سوریه مشابه وضعی است که در زمان بحران موشک‌های روسیه در خلیج خوک‌ها در کوبا  در سال 1962 رخ داده بود.

حتی حمله ناو‌های امریکایی به تاسیسات راداری در یمن به نوعی می‌تواند هشداری غیرمستقیم به روسیه و متحدان درباره امکان دست برداشتن آمریکا از سیاست جنگ نیابتی و در مداخله نظامی مستقیم در بحران‌های منطقه‌ای باشد.   

با این حال، ظاهراً متوسل شدن آمریکا به گزینه نظامی در سوریه تنها ادعایی دیپلماتیک برای مجبور کردن روس‌ها به متوقف کردن حملات هوایی به تروریست‌ها و شورشیان است و عملاً آمریکا از ظرفیت‌های ملی و نظامی لازم برای مداخله نظامی در کشوری که می‌تواند به باتلاقی برای نظامیانش تبدیل شود برخوردار نیست. 

درباره ظرفیت‌های ملی آمریکا همین بس که شبکه تلویزیونی ای پی تی ان  به نقل از پل رایان رئیس مجلس نمایندگان آمریکا امروز گفته است: به اندازه‌ای این کشور از هم گسیخته و قطبی شده که بیشتر آمریکایی‌ها یعنی 7 نفر از هر 10نفر، در چیزی اساسی باهم توافق دارند، آنها موافقند که کشور ما در مسیر اشتباهی قرار گرفته است.

درباره ظرفیت‌های نظامی آمریکا نیز پایگاه آمریکایی «Warrior» که در زمینه مسائل استراتژیک و نظامی فعال است، با اشاره به استقرار سامانه های دفاع موشکی اس 300 و اس 400 روسیه در سوریه و تهدید روس‌ها برای سرنگونی جنگنده‌های آمریکایی در صورت حمله به مواضع ارتش سوریه، نوشت: «در حالی که آمریکا قدرتمندترین نیروی هوایی جهان را دارد، سامانه‌های دفاع موشکی اس 300 و اس 400 چالشی حقیقی برای قدرت نیروی هوایی آمریکاست».

جیمز فیران استاد علوم سیاسی دانشگاه استنفورد آمریکا نیز همزمان به شبکه تلویزیونی سی‌ان‌ان گفت: شکست آتش‌بس اخیر در سوریه و تشدید حملات هوایی به شرق حلب ممکن است سران غرب به ویژه آمریکا و انگلیس را به فکر استفاده از گزینه نظامی در سوریه بیندازد، اما با توجه به وجود موانعی که بیشتر هم شده است، انجام چنین کاری به نظر بعید می‌آید. 

به نظر وی برای مداخله نظامی در سوریه دو مشکل اساسی وجود دارد. اول اینکه آیا کاری که آمریکا می‌خواهد انجام دهد واقعاً به دفاع از غیرنظامیان و مخالفان میانه‌رو کمک خواهد کرد... مشکل اصلی دیگر این است اگر ما بخواهیم منطقه پرواز ممنوع ایجاد کنیم این خطر وجود دارد که هواپیماهای روسیه را هدف قرار دهیم و این مسئله می‌تواند بحران را بسیار پیچیده‌تر و خطرناک‌تر کند. 

جیمز فیران در پایان نتیجه می‌گیرد: با توجه به چنین ملاحظاتی است که سیاستمداران در آمریکا و انگلیس تمایل زیادی به مداخله مستقیم نظامی در سوریه ندارند. 

شاید به همین دلایل در ادامه گزارش رویترز به نقل از مقامات آمریکایی گفته شده غیرمحتمل است که اوباما (در نشست بررسی تحولات سوریه با اعضای گروه امنیت ملی خود) دستور حملات هوایی آمریکا به اهداف مربوط به دولت سوریه را صادر کند و آنها همچنین تاکید کردند که اوباما احتمالاً در این نشست هیچ تصمیمی اتخاذ نخواهد کرد.

در بیانیه صادر شده از سوی کاخ سفید در مورد این نشست آمده است آمریکا مذاکرات دوجانبه خود را با روسیه در مورد دستیابی به آتش‌بس در سوریه قطع کرده است. این بیانیه می‌افزاید اوباما به تیم امنیت ملی خود دستور داده است تا به مذاکرات چند جانبه با «کشورهای کلیدی» با هدف یافتن راه‌حلی برای بحران سوریه ادامه دهد. در این بیانیه کوتاه هیچ اشاره‌ای به سایر گزینه‌های آمریکا در مورد سوریه نشده است.

بنابراین اولویت راهبردی در دیپلماسی آمریکا در زمینه سوریه، ادامه گفتگو با روسیه در غالب جدید «مذاکرات چند جانبه» با «کشورهای کلیدی» است.